ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Τα συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα είναι πολύ συχνά στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Κάποιες γυναίκες τα εμφανίζουν για πρώτη φορά κατά την κύηση ενώ σε άλλες περιπτώσεις συμβαίνει επιδείνωση καταστάσεων που προϋπάρχουν.
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα ή νοσήματα είναι :
Ναυτία και έμετοι :
Ναυτία με ή χωρίς εμέτους είναι πολύ συνηθισμένη κατάσταση στην αρχή της κύησης (στο πρώτο 3μηνο και ιδιαίτερα τις πρώτες 6-8 εβδομάδες). Ναυτία αναφέρεται στο 50-90% των κυήσεων, ενώ έμετοι εκδηλώνονται στο 25-50% .
Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η πρώτη εγκυμοσύνη, η νεαρή ηλικία, η παχυσαρκία και το κάπνισμα .
Στα αίτια συμπεριλαμβάνονται οι διακυμάνσεις των επιπέδων των ορμονών.
Η παράταση των συμπτωμάτων και στο 2ο τρίμηνο της κύησης, μπορεί να υποδηλώνει άλλες παθολογικές κατάστάσεις που ενδεχομένως χρειάζονται παραπέρα έλεγχο.
Η αντιμετώπιση είναι ανάλογη με την ένταση των συμπτωμάτων. Διαβεβαίωση της εγκύου ότι η κατάσταση είναι παροδική, αλλαγή στον τρόπο διατροφής (μικρότερα και συχνότερα γεύματα, περισσότεροι υδατάνθρακες και λιγότερα λίπη) και υπομονή συνήθως αρκούν.
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται έχουν αντιισταμινική – αντιεμετική δράση και είναι σχετικά ασφαλή. Η μετοκλοπραμίδη (Primperan) και η μεκλοζίνη (Emetostop) ανήκουν στην κατηγορία Β ως προς την ασφάλεια και επιφυλάσσονται για τα επίμονα συμπτώματα. Εναλλακτική θεραπεία αποτελεί η βιταμίνη Β6 (Besix).
Υπερέμεση της κύσης :
Ένα μικρό ποσοστό των κυήσεων (3 ως 10 στις 1000) χαρακτηρίζεται από πολύ έντονη ναυτία και ασταμάτητους εμέτους που οδηγούν σε απώλεια υγρών,διαταραχή ηλεκτρολυτών και απώλεια βάρους. Η κατάσταση αυτή λέγεται υπερέμεση της κύησης (hyperemesis gravidarum) και συχνά οδηγεί στο νοσοκομείο για ενδοφλέβια χορήγηση υγρών και ηλεκτρολυτών.
Η κατάσταση εμφανίζεται νωρίς (από την 4η εβδομάδα) και συνήθως τα συμπτώματα υποχωρούν την 18η-20η εβδομάδα.
Δεν γνωρίζουμε τα ακριβή αίτια της κατάστασης αυτής, ωστόσο η τελική πρόγνωση είναι καλή, χωρίς επιπτώσεις στο βάρος του παιδιού ή την γενικότερη υγεία του.
Γαστρο-οισοφαγική παλινδρομική νόσος (ΓΟΠΝ) :
Η ΓΟΠΝ, με κύριο σύμπτωμα τον οπισθοστερνικό καύσο, εμφανίζεται στις εγκύους σε ποσοστό ως 80% σύμφωνα με κάποιες μελέτες. Οι ενοχλήσεις είναι εντονότερες κατά το 3ο τρίμηνο.
Τα αίτια είναι μηχανικά (αύξηση ενδοκοιλιακής πίεσης από την διογκωμένη μήτρα, παρεκτόπιση-παραμόρφωση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα) και ορμονικά (χάλαση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα από προγεστερόνη-οιστρογόνα).
Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει τα ίδια μέτρα και οδηγίες που ισχύουν για τον γενικό πληθυσμό (ανασήκωμα του κεφαλιού του κρεβατιού ή χρήση μαξιλαριών, νωρίς το βραδινό γεύμα ώστε να περάσει 3ωρό μέχρι την κατάκλιση, μικρά και περισσότερα γεύματα κλπ) .
Από τα φάρμακα, οι διάφορες μορφές αντιόξινων είναι ασφαλείς. Ασφαλή (κατηγορία Β) είναι και τα παλαιότερα αντιεκκριτικα ρανιτιδίνη (Zantac), σιμεθιδίνη (Tagamet) και φαμοτιδίνη (Peptan). Από τα σχετικά νεώτερα (και δραστικότερα) φάρμακα, έχουν γίνει μελέτες που βεβαιώνουν ασφάλεια για την λανσοπραζόλη (Laprazol).
Χολολιθίαση :
Η κύηση προδιαθέτει στον σχηματισμό χολόλιθων. Ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι γνωστός και διατυπώνονται διάφορες θεωρίες (λιθογόνος σύσταση της χολής , χολική στάση και ατελής κένωση του περιεχομένου της ).
Το 30% των εγκύων σχηματίζουν ίζημα (λάσπη) στη χολή τους, ενώ ένα 2% σχηματίζει νέους λίθους.
Η χολολιθίαση μπορεί να προκαλέσει οξεία παγκρεατίτιδα. Η χολοκυστεκτομή είναι η 2η συχνότερη μη μαιευτική επέμβαση στην διάρκεια της εγκυμοσύνης, μετά την σκωληκοειδεκτομή.
Η αντιμετώπιση ενδεχόμενων επιπλοκών της χολολιθίασης, είναι κατ’ αρχήν συντηρητική με φάρμακα, ενυδάτωση, δίαιτα κλπ. Το χειρουργείο γίνεται σπάνια και μόνο όταν τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα, επίμονα και η κλινική εικόνα σοβαρή.
Δυσκοιλιότητα :
Περίπου το 1/3 των γυναικών εμφανίζει δυσκοιλιότητα μετά το 2ο τρίμηνο .
Οι αιτίες είναι πολλές : μεταβολές στα επίπεδα διαφόρων ορμονών που επιβραδύνουν την εντερική κινητικότητα, αυξημένη απορρόφηση νερού, μειωμένη σωματική δραστηριότητα, πίεση από την εγκυμονούσα μήτρα, λήψη σκευασμάτων σιδήρου κ.α.
Η αντιμετώπιση είναι ίδια με του γενικού πληθυσμού. Περιλαμβάνει διαιτητικές οδηγίες, χορήγηση υπακτικών (ψύλλιο, μεθυλοκυτταρίνη και φυτικές ίνες είναι ασφαλή κατά την κύηση) και ωσμωτικών σκευασμάτων. Από τα τελευταία η λακτουλόζη (Duphalac) και τα σκευάσματα πολυαιθυλενογλυκόλης (π.χ. Klean prep) θεωρούνται ασφαλή γιατί δεν απορροφώνται στην κυκλοφορία .
Αιμορροϊδοπάθεια :
Περίπου το 1/3 των γυναικών παρουσιάζει συμπτώματα από τις αιμορροϊδες με κνησμό, πόνο ή αιμορραγία. Αιτίες είναι η στάση στην φλεβική κυκλοφορία της περιοχής από την διογκωμένη μήτρα και η προσπάθεια κατά την αφόδευση λόγω δυσκοιλιότητας.
Η χορήγηση τοπικών ανακουφιστικών σκευασμάτων είναι ασφαλής.
Ακράτεια κοπράνων :
Σύμφωνα με μιά ανασκόπηση, τα ποσοστά ακράτειας πριν την κύηση, στην διάρκεια της κύησης και 3 μήνες μετά τον τοκετό ήταν αντίστοιχα 1,4% , 7% και 8,7%. Την ακεραιότητα του σφιγκτηριακού μηχανισμού επηρεάζουν α) η ατονία των μυών της βάσης της πυέλου (είτε λόγω πίεσης από τη μήτρα, είτε λόγω ορμονικών αιτίων) β) τραυματισμός (ρήξη) των σφιγκτήρων κατά τον τοκετό και γ) αιδοιική νευροπάθεια. Από αυτά το (α) (ατονία ..) είναι η συχνότερη αιτία και αποκαθίσταται αυτόματα μέσα στο 6μηνο μετά τον τοκετό.
Η ακράτεια που επιμένει μετά τους 6 μήνες χρειάζεται περαιτέρω μελέτη (ενδοσκοπικό U/S κλπ) και θεραπευτική αντιμετώπιση.