ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ

Ο καρκίνος του στομάχου (ΚΣ) δεν είναι πολύ συχνός πλέον στον Δυτικό κόσμο. Πριν το 1930 αποτελούσε την 1η αιτία θανάτων από κάποια κακοήθεια, παγκοσμίως. Στις επόμενες δεκαετίες η συχνότητα εμφάνισης του μειωνόταν συνεχώς. Δύο παράγοντες θεωρείται ότι έχουν παίξει σπουδαίο ρόλο σε αυτό : α) η γενικευμένη χρήση των ψυγείων για την συντήρηση των τροφίμων και κατά συνέπεια η μικρότερη κατανάλωση παστών, καπνιστών, τουρσιών και γενικά συντηρημένων και όχι φρέσκων τροφών β) η μείωση του αριθμού των ατόμων που παρουσιάζουν λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H.Pylori) με τα αντιβιοτικά σχήματα που χορηγούνται τα τελευταία 35 χρόνια.
Σε παγκόσμιο επίπεδο ωστόσο, εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα. Περίπου ένα εκατομμύριο νέα περιστατικά διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο ανά την υφήλιο. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών παρατηρείται σε Κίνα, Ιαπωνία και χώρες της ανατολικής Ευρώπης (Ρωσία κλπ) Οι διαφορές αυτές θεωρείται ότι οφείλονται σε διατροφικές ιδιαιτερότητες και σε γενετικούς παράγοντες.
Σε παγκόσμιο επίπεδο λοιπόν αποτελεί την 5η κακοήθεια σε συχνότητα, είναι νόσος προχωρημένων ηλικιών (65-70 έτη κατά μέσο όρο) και προσβάλλει συχνότερα τους άνδρες (2:1). Στην Μεγ.Βρετανία αντίθετα (σαν παράδειγμα Δυτικής χώρας) έρχεται 15η σε συχνότητα μεταξύ όλων των κακοηθειών.

ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ
Λέγοντας "καρκίνο στομάχου" εννοούμε το αδενοκαρκίνωμα το οποίο αποτελεί πάνω από το 90% των κακοηθειών του στομάχου. Το υπόλοιπο ποσοστό το καλύπτουν τα λεμφώματα, οι νευροενδοκρινικοί και οι στρωματικοί όγκοι (GIST). Ότι θα αναφέρουμε παρακάτω ισχύει για το αδενοκαρκίνωμα.
Τα αδενοκαρκινώματα διακρίνονται από ιστολογική άποψη σε εντερικού και διάχυτου τύπου. Ο διά-χυτος τύπος είναι σε γενικές γραμμές πιό επιθετικός και δυσκολότερο να αντιμετωπισθεί.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Δυστυχώς ο ΚΣ δεν παρουσιάζει ειδικά συμπτώματα. Αντίθετα τα συμπτώματά του μοιάζουν με αυτά των συνηθισμένων καλοήθων καταστάσεων του στομάχου ή σε αρχικά στάδια είναι ασυμπτωματικός. Μπορεί να παρουσιάσει βάρος μετά το φαγητό, επιγαστραλγία, καύσο, ανορεξία (χαρακτηριστικά αναφέρεται η αποστροφή προς το κρέας). Όταν η ασθένεια προχωρήσει παρατηρούνται απώλεια βάρους, αίσθημα κόπωσης και αδυναμίας, ναυτία και εμετοί, επίμονη επιγαστραλγία, αιματέμεση ή μέλαινες (γαστρορραγία).
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
α) Η λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Θεωρείται πως έχει συμμετοχή στο 65-80% των ΚΣ. Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο είναι πολύ συχνή (εμφανίζεται στο 50% του πληθυσμού) ενώ κακοήθεια θα αναπτύξει μόνο το 1-2% από αυτούς.
β) Διατροφικοί παράγοντες. Καπνιστές τροφές, παστά τρόφιμα, λαχανικά τουρσί, επεξεργασμένα κρέατα, η κατανάλωση κάποιων φυτών (που δεν συνηθίζονται στην Ελλάδα) σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΚΣ. Αντίθετα η μεσογειακή διατροφή με φρέσκα φρούτα, λαχανικά και πολλά εσπεριδοειδή φαίνεται πως προστατεύει από την ανάπτυξη ΚΣ.
γ) Το κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ΚΣ. Οι μέτριοι καπνιστές έχουν 40% μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσήσουν, ενώ οι βαρείς καπνιστές 80%.
δ) Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να σχετίζεται με εμφάνιση ΚΣ σύμφωνα με κάποιες μελέτες.
ε) Γενετικοί παράγοντες. Περίπου 10% των περιστατικών ΚΣ παρουσιάζονται σε μέλη της ίδιας οικογένειας. Στις περιπτώσεις αυτές γίνεται γονιδιακός έλεγχος για ύπαρξη μεταλλάξεων σε συγκεκριμένα γονίδια που ενοχοποιούνται για την ανάπτυξη ΚΣ.
στ) Εργασιακοί παράγοντες. Εργαζόμενοι σε βιομηχανίες άνθρακα, μετάλλου και καουτσούκ έχουν ελαφρώς πιο αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν ΚΣ.
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Η διάγνωση τίθεται με την γαστροσκόπηση και την ιστολογική εξέταση των βιοψιών.
Ο έλεγχος της επέκτασης της νόσου και η σταδιοποίησή της γίνεται με αξονική ή μαγνητική τομογραφία θώρακα, κοιλιάς ή και άλλων οργάνων, με ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα ή με PET-scan, ανάλογα με την φύση του κάθε περιστατικού.
Οι ασιατικές χώρες (Ιαπωνία, Κορέα, Κίνα) με την μεγάλη συχνότητα ΚΣ έχουν οργανωμένα προγράμματα προληπτικών ελέγχων με γαστροσκοπήσεις για την έγκαιρη διάγνωση της νόσου. Για να μειώσουν τον φόρτο των ενδοσκοπήσεων έχουν αναπτύξει την τελευταία 10ετία μεθόδους ανίχνευσης του ΚΣ με δοκιμασίες αναπνοής. Η μεθοδολογία αυτή είναι υποσχόμενη αλλά βρίσκεται ακόμα σε πειραματική μελέτη.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Η χειρουργική επέμβαση (γαστρεκτομή) αποτελεί την μόνη αντιμετώπιση που μπορεί να επιφέρει ίαση στον ΚΣ. Προϋπόθεση είναι η νόσος να μην έχει επεκταθεί πολύ.
Η χημειοθεραπεία έχει θέση τόσο προεγχειρητικά για να μειώσει το μέγεθος του όγκου και την βαρύτητα της επέμβασης, όσο και μετεγχειρητικά για να αντιμετωπίσει τυχόν διαφυγόντα καρκινικά κύτταρα.
Η ακτινοθεραπεία μπορεί να βελτίωσει να αποτελέσματα της χημειοθεραπείας αν συνδυασθεί με αυτήν υποστηρίζουν κάποιες μελέτες. Υπάρχουν επίσης μελέτες που υποστηρίζουν τα καλά αποτελέσματα της διεγχειρητικής ακτινοθεραπείας με μεγάλη, εφάπαξ δόση ακτινοβολίας την ώρα του χειρουργείου.
Από τους βιολογικούς παράγοντες έχει δοκιμασθεί η trastuzumab. Χορηγείται σε καρκίνους που υπερεκφράζουν το γονίδιο HER2 μαζί με χημειοθεραπεία.
ΠΡΟΓΝΩΣΗ
Η πρόγνωση εξαρτάται φυσικά από το πόσο έγκαιρα διαγιγνώσκεται η νόσος. Η συνολική 5ετής επιβίωση πάντως στις ΗΠΑ, με τον συνδυασμό των θεραπειών που αναφέραμε παραπάνω, έχει ανεβεί από το 14% το 1975 στο 32% το 2015 (ανεξάρτητα από το στάδιο της νόσου κατά την διάγνωση).
Αν η νόσος περιορίζεται μόνο στο στομάχι, η 5ετής επιβίωση (ΗΠΑ) φτάνει το 70%. Ίδιο είναι και το ποσοστό 5ετούς επιβίωσης που δίνουν Κορέα-Ιαπωνία για τα δικά τους περιστατικά, τα οποία λόγω των γενικευμένων προσυμπτωματικών ελέγχων που διενεργούνται (όπως προαναφέραμε), διαγιγνώσκονται σε πρώιμα στάδια.