ΟΞΕΙΑ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑ

1.Οισοφάγος 2.Διάφραγμα 3.Στομάχι 4. Ήπαρ 5. Χοληδόχος κύστη
6. Δωδεκαδάκτυλο 7. Πάγκρεας 8. Σπλήνας

Η οξεία παγκρεατίτιδα είναι η φλεγμονή του παγκρέατος. Η φλεγμονή αυτή δεν οφείλεται σε κάποιον ιό ή μικρόβιο αλλά σε παθολογική ενεργοποίηση των πεπτικών ενζύμων που παράγει το πάγκρεας από διάφορα αίτια, γι’ αυτό και αποκαλείται «αυτοπεψία» του παγκρέατος.
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας που βρίσκεται πίσω από το στομάχι και διαθέτει μία ενδοκρινή μοίρα που παράγει κυρίως ινσουλίνη και γλυκαγόνη για τον μεταβολισμό των σακχάρων και μία εξωκρινή μοίρα που συνθέτει και εκκρίνει διάφορα πεπτικά ένζυμα στο δωδεκαδάκτυλο προκειμένου να γίνει η πέψη της τροφής.
Η πάθηση είναι συχνότερη σε άντρες και κάθε χρόνο παρουσιάζονται περίπου 150-200 περιστατικά ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Στον δυτικό κόσμο έχει παρατηρηθεί αύξηση των περιστατικών τις τελευταίες δεκαετίες.
ΑΙΤΙΑ ΟΞΕΙΑΣ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑΣ
• Χολολιθίαση (40% των περιπτώσεων)
• Χρόνια και μεγάλη κατανάλωση οινοπνεύματος (30-35% των περιπτώσεων)
• Ιδιοπαθής (δηλ. δεν εντοπίζεται συγκεκριμένο αίτιο – 10-25% των περιπτώσεων. Σε ποσοστό ως 70% αυτών, θεωρούμε ότι πρόκειται για μικροχολόλιθους που προκάλεσαν το επεισόδιο και πέρασαν στο έντερο χωρίς να ανιχνευθούν).
• Άλλα σπάνια αίτια (μετά από ERCP, από φάρμακα, από μεταβολικές διαταραχές π.χ. πολύ ψηλές τιμές τριγλυκεριδίων (πάνω από 1000mg/dL) ή ασβεστίου (λόγω υπερπαραθυρεοειδισμού), από κοιλιακό τραύμα, από τον ιό της παρωτίτιδας στα παιδιά και άλλα).
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Το τυπικό σύμπτωμα είναι ο έντονος πόνος στο επιγάστριο, με αντανάκλαση προς την ράχη ή τον αριστερό ώμο, που συνοδεύεται από πολλούς εμετούς. Ανάλογα με την βαρύτητα της παγκρεατίτιδας μπορεί να υπάρχουν πυρετός, ταχυσφυγμία, ίκτερος, δύσπνοια και άλλα.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η διάγνωση τίθεται με την μέτρηση της αμυλάσης στο αίμα και στα ούρα. Πολλές εργασίες θεωρούν πιό αξιόπιστη την μέτρηση ενός άλλου ενζύμου στο αίμα, της λιπάσης. Οι τιμές και των δύο αυτών ενζύμων αυξάνουν πολύ σε οξεία παγκρεατίτιδα.
Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με κάποια απεικονιστική εξέταση του παγκρέατος, συνήθως υπερηχογράφημα ή καλύτερα αξονική/μαγνητική τομογραφία άνω κοιλίας.
Ο έλεγχος συμπληρώνεται με διάφορες αιματολογικές εξετάσεις. Από τα αποτελέσματα διαμορφώνονται κάποια προγνωστικά κριτήρια για την βαρύτητα της κατάστασης και για το αν θα απαιτηθεί νοσηλεία σε μονάδα.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Περίπου το 80% των περιπτώσεων οξείας παγκρεατίτιδας είναι ήπιας μορφής, χωρίς επιπλοκές. Αντιμετωπίζονται με διακοπή σίτισης, τοποθέτηση ρινογαστρικού καθετήρα (Levin), ενδοφλέβια χορήγηση υγρών και ηλεκτρολυτών, προληπτική χορήγηση αντιβιοτικών και ανακούφιση του πόνου με αναλγητικά.
Οι βαρύτερες περιπτώσεις χρειάζονται νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) για υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών (χορήγηση οξυγόνου, μεταγγίσεις, έλεγχος νεφρικής λειτουργίας, καρδιολογική υποστήριξη). Οι βαρειές παγκρεατίτιδες έχουν σημαντική θνητότητα (περίπου 20%) παρά την εξέλιξη των υποστηρικτικών μεθόδων.

Αξονική τομογραφία δείχνει συλλογές υγρών γύρω από το πάγκρεας σε ασθενή με οξεία παγκρεατίτιδα.

Χειρουργική παρέμβαση γίνεται όταν μιά βαρειά, νεκρωτική παγκρεατίτιδα παρουσιάσει επιμόλυνση των νεκρώσεων ή αν σχηματισθεί παγκρεατικό απόστημα. Σε περίπτωση που η παγκρεατίτιδα οφείλεται σε χολολιθίαση συνιστάται να γίνει λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή μόλις η κατάσταση του ασθενούς το επιτρέψει και να μην αναβληθεί για δεύτερο χρόνο.
Εάν υπάρχει απόφραξη του χοληδόχου πόρου από λίθο (χοληδόχολιθίαση), γίνεται ERCP για να αφαιρεθεί ο λίθος.
Μία από της επιπλοκές της βαρειάς παγκρεατίτιδας είναι ο σχηματισμός ψευδοκύστης.
Εάν η κλινική εικόνα του ασθενούς δεν βελτιώνεται μετά από μία εβδομάδα θεραπείας θα πρέπει να τίθεται η υπόνοια ψευδοκύστης. Η ψευδοκύστη περιέχει υγρό με αιμορραγικό υλικό και παγκρεατικά ένζυμα. Περικλείεται από ινώδη και φλεγμονώδη ιστό. Λέγεται ψευδοκύστη γιατί δεν περιβάλλεται από κάψα.
Οι ψευδοκύστεις είναι συνήθως χωρίς συμπτώματα. Αν το μέγεθός τους είναι κάτω από 5 εκ. τότε αρκεί η απλή παρακολούθησή τους. Οι επιπλοκές τους είναι η διαπύηση και σχηματισμός αποστήματος, η ρήξη τους και πρόκληση περιτονίτιδας και η αιμορραγία. Στις περιπτώσεις αυτές γίνεται παρακέντηση ή εκτομή τους.