ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ C

Ο ιός της ηπατίτιδας C ταυτοποιήθηκε το 1989. Μέχρι τότε ήταν γνωστό ότι υπήρχε μια μορφή χρόνιας ηπατίτιδας που μεταδιδόταν μέσω μεταγγίσεων, δεν ανήκε στις γνωστές ηπατίτιδες Α και Β αλλά δεν είχε εντοπισθεί η αιτία της γι’αυτό και ονομαζόταν ηπατίτιδα non-A/non-B. Μετά το 1989 οι μονάδες αίματος που μεταγγίζονται ελέγχονται για τον C, οπότε αυτός ο τρόπος μετάδοσης του ιού πρακτικά εξέλιπε.
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Στην Ελλάδα η συχνότητα της νόσου στον γενικό πληθυσμό είναι περίπου 1% (120.000 άτομα). Η παγκόσμια κατανομή το 2019 υπολογιζόταν σε σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) σε 58 εκατομμύρια. Κάθε χρόνο μολύνονται περίπου 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι και πεθαίνουν 300.000 παγκοσμίως από τις επιπλοκές της νόσου (κίρρωση και ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα). Ευχάριστο είναι ότι με την εξέλιξη των θεραπευτικών σχημάτων και την πρόσβαση όλο και περισσότερων ατόμων σε θεραπευτικά σχήματα, οι αριθμοί αυτοί μειώνονται την τελευταία δεκαετία.
ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ
Χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών (το συχνότερο αίτιο στον ανεπτυγμένο κόσμο)
Μεταγγίσεις αίματος ή παραγώγων του (πλάσμα κ.α.). Το συχνότερο αίτιο σε φτωχές χώρες όπου ο έλεγχος για την C στις αιμοδοσίες είναι ελλιπής. Στον δυτικό κόσμο η πιθανότητα είναι πολύ-πολύ μικρή.
Η σεξουαλική μετάδοση του ιού της C δεν είναι συνηθισμένη. Μπορεί να συμβεί στο σεξ μεταξύ ανδρών.
Τατουάζ, τρυπήματα στο σώμα (π.χ. για σκουλαρίκια) εφόσον δεν τηρούνται κανόνες αποστείρωσης.
Κοινή χρήση αντικειμένων όπως ξυραφάκια, νυχοκόπτες, οδοντόβουρτσες.
Περιγεννητική μετάδοση από μητέρα σε νεογνό. Συμβαίνει σε λιγότερο από 10% των τοκετών. Δεν μεταδίδεται με τον θηλασμό.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η αρχική εξέταση είναι η ανίχνευση στον ορό του αίματος αντισωμάτων έναντι του HCV.
Το ιικό φορτίο ελέγχεται με προσδιορισμό του HCV-RNA.
Οι συνήθεις ηπατικές εξετάσεις (τρανασαμινάσες κλπ) έχουν κυμαινόμενες τιμές που δεν ακολουθούν την σοβαρότητα της ηπατικής φλεγμονής.
Η βιοψία ήπατος γίνεται σε επιλεγμένες περιπτώσεις.
ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑ
Οξεία ηπατιτιδα C
Εμφανής συμπτωματολογία παρουσιάζεται μόνο στο 20% αυτών που μολύνονται από τον ιό. Η μεγάλη πλειοψηφία δεν παρουσιάζει κανένα σύμπτωμα.
Τα συμπτώματα – όταν υπάρχουν- είναι μάλλον ήπια και μόνο ο ίκτερος θα θέσει την υποψία ηπατίτιδας. Τα υπόλοιπα είναι κόπωση, ανορεξία, ναυτία και εμετοί, αρθραλγίες-μυαλγίες, χαμηλός πυρετός, υπέρχρωση ούρων κ.α.
Η οξεία φάση περνά σε λίγες εβδομάδες, ωστόσο από αυτούς που μολύνθηκαν μόνο το 30% θα εξαλείψει τον ιό και θα ιαθεί πλήρως. Το 70% θα μεταπέσει στην χρόνια μορφή της νόσου.
Χρόνια ηπατίτιδα C
Η χρόνια ηπατίτιδα C διατρέχει χωρίς συμπτώματα για 2-3 δεκαετίες. Αν υπάρχουν συμπτώματα είναι ήπια και μη ειδικά (π.χ. αίσθημα κόπωσης). Μετά από αυτό το χρονικό διάστημα όμως εμφανίζονται οι σοβαρές επιπλοκές της νόσου που είναι η κίρρωση του ήπατος και οι συνέπειές της (ασκίτης, κιρσοί οισοφάγου, εγκεφαλοπάθεια κ.α.) καθώς και το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (ΗΚΚ).
Σε αρκετές περιπτώσεις χρόνιας C παρουσιάζονται εξωηπατικές παθήσεις αυτοάνοσου χαρακτήρα όπως η μικρή κρυοσφαιριναιμία τύπου ΙΙ (μιά αγγειίτιδα), σύνδρομο Sjogren, θυρεοειδίτιδα, σακχαρώδης διαβήτης και άλλες.
ΠΡΟΛΗΨΗ
Με τα τρέχοντα δεδομένα (2023) εγκεκριμένο εμβόλιο για την ηπατίτιδα C δεν υφίσταται.
Πολλές δυτικές χώρες (και η Ελλάδα) έχουν σχεδιάσει στρατηγικές εξάλειψης της νόσου διενεργώντας ελέγχους για αντισώματα HCV στον γενικό πληθυσμό, ώστε όσο το δυνατόν περισσότεροι πάσχοντες να μπουν σε θεραπεία.
Άλλα μέτρα πρόληψης είναι η τήρηση αυστηρών κανόνων αποστείρωσης και ελέγχου σε αιμοδοσίες, χειρουργεία, τεχνητούς νεφρούς, οδοντιατρεία.
Η δωρεάν χορήγηση συρίγγων σε χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών.
Η ενημέρωση για τους τρόπους μετάδοσης του ιού και η τήρηση κανόνων σωστής υγιεινής και αντισηψίας όταν χρησιμοποιούνται τέμνοντα/νύσσοντα εργαλεία.
Η χρήση προφυλακτικού για προστασία των μη μολυσμένων συντρόφων.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Τα θεραπευτικά σχήματα για την ηπατίτιδα C έχουν αλλάξει την τελευταία 10ετία. Στόχος της θεραπείας είναι η μακροχρόνια ιολογική ανταπόκριση (Sustained Virological Response – SVR). Αυτό σημαίνει ότι δεν επιτυγχάνεται η εξάλειψη του ιού από το ήπαρ, αλλά η πολύ μεγάλη καταστολή του χωρίς να υπάρχει δυνατότητα υποτροπής.
Στην οξεία ηπατίτιδα C η χορήγηση αντιικών συνήθως δεν χρειάζεται. Γίνεται σε επιλεγμένες περιπτώσεις για 8 εβδομάδες.
Στην χρόνια C η χορήγηση αγωγής γίνεται σε όλους τους πάσχοντες. Η τρέχουσα θεραπεία συνίσταται σε συνδυασμό 2 κατηγοριών αντιικών φαρμάκων, συνήθως σε ένα χάπι που λαμβάνεται από το στόμα μία φορά την ημέρα.
Το είδος του σκευάσματος που θα επιλεγεί έχει να κάνει με τον γονότυπο του ιού. Ο ιός C έχει 7 γονότυπους και κάποιοι από αυτούς έχουν επιμέρους υπότυπους.
Σε γενικές γραμμές η επίτευξη SVR με τα σύγχρονα αντιικά είναι πολύ υψηλή (>95%), οι παρενέργειές τους λίγες και ο συνήθης χρόνος θεραπείας είναι οι 12 εβδομάδες.
Ανεξάρτητα από το είδος της θεραπείας, όλοι οι πάσχοντες από χρόνια C πρέπει να διακόψουν την κατανάλωση οινοπνεύματος και να προσέχουν το σωματικό τους βάρος (αποφυγή παχυσαρκίας)