ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ

Ο καρκίνος του οισοφάγου –ευτυχώς- δεν είναι πολύ συχνός στην Ελλάδα. Σε παγκόσμιο επίπεδο καταγράφονται περίπου 600.000 περιστατικά κάθε χρόνο (στοιχεία 2020). Το 80% αυτών εντοπίζονται σε ασιατικές χώρες, κυρίως στην Κίνα όπου την χρονιά αυτή καταγράφηκαν 320.000 νέες περιπτώσεις.
Σε παγκόσμιο επίπεδο είναι ο 8ος καρκίνος σε συχνότητα, παρουσιάζει σημαντική αύξηση τα τελευταία 30 χρόνια, είναι συχνότερος στους άνδρες (σχέση ανδρών/γυναικών 3 : 1) και σε ηλικίες άνω των 65 ετών.
Ιστολογικοί τύποι : Οι δύο κύριοι υποτύποι της νόσου είναι το πλακώδες (ή ακανθοκυτταρικό) καρκίνωμα του οισοφάγου (συχνά συντομογραφείται σε ESCC), που είναι πιο κοινό στις ασιατικές χώρες που προαναφέραμε (Κίνα, Ινδία, Πακιστάν, Ιαπωνία κλπ) και το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου (EAC), το οποίο είναι πιο κοινό στον Δυτικό κόσμο.
Προδιαθεσικοί παράγοντες
Για το πλακώδες καρκίνωμα είναι το κάπνισμα (ή το μάσημα καπνού), η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ, η φτωχή διατροφή σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, η συστηματική κατανάλωση καυτών ροφημάτων και η κατανάλωση κάποιων ποτών ή καρπών που συνηθίζεται σε χώρες της Νότιας Αμερικής και της Ασίας. Να σημειώσουμε ότι ο συνδυασμός καπνού και αλκοόλ έχει ισχυρή συνεργιστική δράση.
Για το αδενοκαρκίνωμα είναι ο οισοφάγος Barrett που συνήθως προέρχεται από μακροχρόνια γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση, η παχυσαρκία (ιδιαίτερα η κοιλιακή παχυσαρκία), το κάπνισμα και το αλκοόλ αλλά σε μικρότερο βαθμό από ότι για το πλακώδες καρκίνωμα.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της πάθησης προέρχονται από την στένωση του αυλού που προκαλεί ο όγκος και δυστυχώς εμφανίζονται όταν η νόσος είναι προχωρημένη. Τέτοια συμπτώματα είναι η δυσφαγία (η τροφή, ειδικά η στερεή τροφή "κολλάει" και δεν κατεβαίνει), η οδυνοφαγία (πόνος στην κατάποση), η απώλεια βάρους, ο πόνος πίσω από το στέρνο (οπισθοστερνικός), οι εμετοί με αιματηρή πρόσμιξη.
Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται με την γαστροσκόπηση και την ιστολογική εξέταση των βιοψιών.
Σταδιοποίηση
Μετά την επιβεβαίωση της διάγνωσης θα χρειαστούν επιπρόσθετες εξετάσεις για να διαπιστωθεί το πόσο έχει επεκταθεί η νόσος. Τέτοιες εξετάσεις είναι η αξονική τομογραφία θώρακα και κοιλιάς, το PET scan, το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα.
Αντιμετώπιση
Εάν ο καρκίνος έχει διαγνωστεί ενώ βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, η αντιμετώπιση γίνεται χειρουργικά (οισοφαγεκτομή) με στόχο την ίαση. Δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει συχνά οπότε ο τρόπος αντιμετώπισης εξαρτάται από τον βαθμό επέκτασης της νόσου.
Στα περιστατικά με κάποια αισιόδοξη προοπτική συνήθως γίνεται ένας συνδυασμός προεγχειρητικής χημειοθεραπείας και/ή ακτινοθεραπείας, χειρουργικής επέμβασης και μετεγχειρητικής συμπληρωματικής χημειοθεραπέιας.
Εαν βρεθούν μεταστάσεις σε άλλα όργανα (συκώτι κλπ) ή αν όγκος επεκτείνεται πολύ στους γύρω ιστούς τότε κρίνεται ως ανεγχείρητος. Σε αυτές τις περιπτώσεις περιοριζόμαστε σε βραχυθεραπεία (τοπική ακτινοβόληση), χημειοθεραπεία ή τοποθέτηση stent για να μπορεί να σιτισθεί ο ασθενής.
Η χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του οισοφάγου (οισοφαγεκτομή) είναι βαρειά επέμβαση με διεγχειρητική θνησιμότητα και μετεγχειρητικές επιπλοκές. Είναι επίσης τεχνικά απαιτητική και πρέπει να γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα, διότι τότε έχουμε τα καλύτερα δυνατά απότελέσματα.
Πρόγνωση
Η πρόγνωση του καρκίνου του οισοφάγου είναι αρκετά κακή, γιατί οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν προχωρημένη νόσο. Το συνολικό ποσοστό 5ετούς επιβίωσης στις ΗΠΑ είναι περίπου 15%. Οι περισσότεροι πάσχοντες αποβιώνουν μέσα στον πρώτο χρόνο από την διάγνωση.
Προληπτικοί έλεγχοι
Κάποιες ασιατικές χώρες με την μεγάλη συχνότητα πλακώδους καρκινώματος έχουν καθιερώσει προγράμματα προληπτικών (προσυμπτωματικών) ελέγχων με γαστροσκόπηση ανά τακτά διαστήματα.
Στις Δυτικές χώρες κάτι τέτοιο συνιστάται μόνο σε άτομα με διαγνωσμένο οισοφάγο Barrett. Για τον γενικό πληθυσμό δεν υπάρχει αντίστοιχη οδηγία γιατί δεν έχει δειχθεί σαφές όφελος από επιστημονικές μελέτες.
Προσωπικά πάντως δεν βρίσκω άσκοπο το να κάνει κάποιος μια προληπτική γαστροσκόπηση κάθε 10 χρόνια στις ηλικίες 50-70 ετών.