ΓΑΣΤΡΟΟΙΣΟΦΑΓΙΚΗ ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΙΚΗ ΝΟΣΟΣ (ΓΟΠΝ)

Η παλινδρόμηση γαστρικού περιεχόμενου στον οισοφάγο , είναι ένα κοινό φαινόμενο που συμβαίνει σποραδικά και σε υγιείς ανθρώπους. Πολλοί θορυβούνται και αναζητούν πληροφορίες γι’αυτήν , μετά από κάποια μαζική αναγωγή καυστικών υγρών που θα τους διακόψει τον βραδυνό ύπνο . Οι γυναίκες πάλι γνωρίζουν ότι στην περίοδο της εγκυμοσύνης , ο καύσος (καούρα) είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο.
Ορισμός της ΓΟΠΝ
Γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος (ΓΟΠΝ) είναι η πρόκληση δυσάρεστων και επίμονων συμπτωμάτων από την παλινδρόμηση ή μορφολογικών αλλοιώσεων στον οισοφάγο (π.χ. οισοφαγίτιδα) ή και τα δύο μαζί .
Συχνότητα
Στις δυτικές χώρες η ΓΟΠΝ εμφανίζεται στο 10-20% του πληθυσμού (συμπτώματα τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα) . Στην Ασία η συχνότητα είναι σαφώς μικρότερη , περίπου στο 5% . Φαίνεται ότι τις τελευταίες 2 δεκαετίες η συχνότητα της ΓΟΠΝ στην Δύση αυξάνει, ίσως επειδή αυξάνουν και τα ποσοστά παχυσαρκίας .
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της ΓΟΠΝ διακρίνονται σε οισοφαγικά και εξωοισοφαγικά .
Οισοφαγικά συμπτώματα είναι :
•Οπισθοστερνικός καύσος (κάψιμο / καούρα) . Είναι καυστικό ή και επώδυνο αίσθημα στον θώρακα, πίσω από το στέρνο , με σύντομη διάρκεια .
•Αναγωγές γαστρικού περιεχομένου που μπορούν να φτάσουν ως το στόμα .
Εξωοισοφαγικά συμπτώματα είναι :
•Επίμονος βήχας
•Βραχνάδα της φωνής
•Βρογχικό άσθμα
Μηχανισμοί πρόκλησης της ΓΟΠΝ
Ο βαλβιδικός μηχανισμός που εμποδίζει την παλινδρόμηση γαστρικών υγρών στον οισοφάγο αποτελείται από 3 μέρη : α) τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα , έναν μυικό,κυκλικό σφιγκτήρα στο τέλος του οισοφάγου , β) την πίεση που ασκεί από έξω το διάφραγμα και γ) τις γαστρικές πτυχές στην είσοδο του στομάχου . Η παλινδρόμηση , συνεπώς και η ΓΟΠΝ , συμβαίνουν όταν κάποιοι από αυτούς τους παράγοντες δυσλειτουργούν .
•Υποτονικός κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας ή φυσιολογικής πίεσης σφιγκτήρας που εμφανίζει πολλές αυτόματες χαλάσεις (συμβαίνει σε πολλές καταστάσεις – κάπνισμα , καρδιολογικά φάρμακα , λιπαρές τροφές , χρόνια νοσήματα κλπ) .
•Δημιουργία διαφραγματοκήλης (χαλάρωση του διαφράγματος και εξάλειψη των γαστρικών πτυχών . Συμβαίνει συχνά με την ηλικία ) .
•Διαταραχή της περίσταλσης (κινητικότητας) του οισοφάγου (όπως συμβαίνει π.χ. στην σκληροδερμία)
•Επιβράδυνση της κένωσης του στομάχου
•Αυξημένη ενδογαστρική πίεση (συμβαίνει σε παχυσαρκία και εγκυμοσύνη )
•Δημιουργία όξινου θυλάκου (acid pocket) . Είναι σχετικά νέα παρατήρηση ότι μετά τα γεύματα , ένα στρώμα οξέος σχηματίζεται πάνω από τις τροφές , κοντά στην γαστρο-οισοφαγική συμβολή. Στα άτομα που πάσχουν από ΓΟΠΝ, η ποσότητα του οξέος αυτού είναι μεγαλύτερη και παλινδρομεί ευκολότερα Δεν υπάρχει σαφής συσχέτιση μεταξύ της ύπαρξης ελικοβακτηριδίου και της πρόκλησης γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης.

Στην παρακάτω εικόνα, φαίνεται η ενδοσκοπική βαθμονόμηση (κατά HILL) της γαστρο-οισοφαγικής συμβολής.

Διαγνωστικές εξετάσεις
•Η γαστροσκόπηση δεν είναι απαραίτητη από την πρώτη εμφάνιση των συμπτωμάτων. Πρέπει να γίνεται όταν οι ενοχλήσεις είναι πολλές και επίμονες ή όταν υπάρχουν ανησυχητικά συμπτώματα (δυσφαγία , δηλ. δυσκολία στο να προχωρήσει η μπουκιά προς το στομάχι , αιματέμεση , απώλεια βάρους , γρήγορος κορεσμός ).
•Ειδικότερες εξετάσεις (φορητή PΗμετρία , μανομετρία , ιστολογική ) , γίνονται σε επιλεγμένες περιπτώσεις .
Αντιμετώπιση - Θεραπεία
α) Αλλαγές στην διατροφή και τον τρόπο ζωής
- Μείωση της ποσότητας των γευμάτων . Το βραδινό , θα είναι σχετικά νωρίς (ως τις 9μμ.) και ελαφρύ . Να μεσολαβούν 3 ώρες ως την κατάκλιση
- Απώλεια παραπανίσιων κιλών (έστω και λίγων) .
- Διακοπή καπνίσματος
- Αποφυγή τροφών που διευκολύνουν την παλινδρόμηση (τηγανητά , βαρειές σάλτσες , πίττες , σιροπιαστά γλυκά , πολύ όξινοι χυμοί , καρυκεύματα , σοκολάτα , λιπαρά γεύματα , κατάχρηση αλκοόλ ) και όποιων τροφών γνωρίζει ο πάσχων ότι του προκαλούν συμπτώματα .
- Ανόρθωση της κεφαλής του κρεβατιού κατά 10-15 εκ. (σε πιο επίμονες περιπτώσεις , με νυκτερινή παλινδρόμηση ) .
β) Αντιόξινα και αλγινικά
Είναι τα φάρμακα για τις ελαφρές περιπτώσεις (Maalox , Simeco κλπ) . Τα χρησιμοποιεί κανείς κατ’ επίκληση (όποτε έχει συμπτώματα) . Η κατάχρηση αντιόξινων φέρνει διάρροια και αντενδείκνυνται σε νεφρική ανεπάρκεια . Τα αλγινικά (Gaviscon) θεωρείται ότι αντιμετωπίζουν καλά το φαινόμενο του όξινου θυλάκου .
γ) Αναστολείς της έκκρισης οξέος από το στομάχι
Είναι τα φάρμακα που συνταγογραφεί συνήθως ο γιατρός . Σε αυτά ανήκουν το παλιό καλό Losec και τα σχετικά νεώτερα Laprazol , Nexium , Pariet κλπ . Η ασφάλειά τους είναι τεκμηριωμένη με μακρόχρονες μελέτες . Στις ελαφρύτερες περιπτώσεις χορηγούνται περιοδικά , ενώ στις σοβαρότερες απαιτείται η σταθερή λήψη τους . Απορροφώνται και δρούν καλύτερα όταν τα παίρνουμε με άδειο στομάχι .
δ) Χειρουργικές μέθοδοι αποκατάστασης του βαλβιδικού μηχανισμού
Η μέθοδος εκλογής λέγεται θολοπλαστική και εφαρμόζεται με παραλλαγές εδώ και 60 χρόνια σχεδόν . Τις τελευταίες 10ετίες μπορεί να γίνει και λαπαροσκοπικά . Συνήθως χρησιμοποιείται σε μεγάλες διαφραγματοκήλες .
ε) Ενδοσκοπικές μέθοδοι αποκατάστασης του βαλβιδικού μηχανισμού
Δοκιμάζονται τα τελευταία χρόνια στην προσπάθεια να αποφευχθεί η χειρουργική επέμβαση . Πρόκειται για έτοιμα κιτ συσκευών , με τα οποία επιχειρείται συρραφή – σύγκλειση της γαστρο-οισοφαγικής συμβολής μέσω του ενδοσκοπίου .
Επιπλοκές της ΓΟΠΝ
•Πεπτική στένωση : Ο χρόνιος και σοβαρός ερεθισμός του οισοφάγου (βαρειά οισοφαγίτιδα) μπορεί να οδηγήσει στην ουλοποίηση και στένωση κάποιας περιοχής του . Χρειάζεται ειδική επεμβατική αντιμετώπιση .
•Οισοφάγος Barrett : Είναι η αντικατάσταση του φυσιολογικού επιθηλίου του οισοφάγου , από παθολογικό (μεταπλαστικό) . Αυτό έχει κάποιον κίνδυνο εξαλλαγής προς κακοήθεια. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος όσο μεγαλύτερη είναι το μήκος (έκταση) του μεταπλαστικού επιθηλίου. Κατά περίπτωση μπορεί να χρειάζονται τακτικοί επανέλεγχοι με γαστρο-σκόπηση ή ειδική θεραπευτική αντιμετώπιση (καταστροφή του με ραδιοσυχνότητες).

Συνοψίζοντας, η γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος (ΓΟΠΝ) είναι μια πολύ συνηθισμένη διαταραχή. Η μεγάλη πλειοψηφία των πασχόντων αντιμετωπίζεται πολύ καλά με αλλαγή του τρόπου ζωής, των διατροφικών συνηθειών και με περιστασιακή χρήση φαρμάκων. Η γαστροσκόπηση δεν πρέπει να αμελείται, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν έντονα-σοβαρά συμπτώματα. Το χειρουργείο επιφυλάσσεται συνήθως για τις μεγάλες διαφραγματοκήλες. Οι σοβαρές επιπλοκές της ΓΟΠΝ δεν είναι συχνές .